تحقق مردم‌سالاری و مشارکت شهروندان در رویکرد نوین
دستاورد کلیدی رویکرد نوین تهیۀ برنامۀ جامع توسعۀ شهرمنطقه، تحقق بیش از پیش ارادۀ شهروندان و مردم‌سالاری در مدیریت شهری است که هم از طریق اصلاحات ساختاری، به‌منظور افزایش نقش مدیریت محلی در تصمیم‌گیری‌ها و هم به‌واسطۀ به‌کارگیری مشارکت سهم‌داران (یعنی همۀ افراد و گروه‌هایی که مثبت یا منفی و مستقیم یا غیر مستقیم از برنامه تأثیر می‌پذیرند یا بر آن تأثیر می‌گذارند) در فرآیند تدوین برنامه حاصل می‌شود. این مهم، از چهار منظر در فرآیند تدوین و تصویب برنامۀ نوین شهرمنطقه، محسوس است.
1. در رویکرد نوین، بر خلاف فرآیند سنتی تأیید و تصویب برنامه‌های شهری در ایران، شورای عالی شهرسازی و معماری، وظیفۀ سیاست‌گذاری کلان را بر عهده داشته و کمتر در جزئیات محتوای برنامه ورود می‌کند و این وظیفه را بر عهدۀ نهادهای استانی و شهری (یعنی شورای برنامه‌ریزی استان و شورای راهبری برنامه) قرار می‌دهد. به بیان دیگر، سازوکار تهیه و تصویب برنامه، محلی‌تر و چالاک‌تر شده است.
2. در سازوکار جدید، نهادی به نام شورای راهبری برنامه وجود دارد که تصمیم‌گیری را به سطح محلی نزدیک‌تر کرده و به عبارتی جنبۀ مردمی تصمیمات را پررنگ‌ترمی‌کند. این شورا، نهاد مشورتی شورای شهر و شورای عالی شهرسازی و معماری است و مسئولیت هدایت و نظارت بر روند تهیۀ برنامۀ توسعۀ شهرمنطقه را بر عهده دارد. در شورای راهبری، نمایندگان بخش عمومی، بخش خصوصی و جامعۀ مدنی با حوزه‌های موضوعی متنوع، حضور دارند و فضایی‌بودن برنامه را تضمین می‌کنند. ریاست شورای راهبری برنامه با شورای شهر است که خود عالی‌ترین نهاد سیاست‌گذاری در شهر می‌باشد. دبیران اداری و اجرایی این شورا، اداره کل راه و شهرسازی استان و شهرداری می‌باشند.
3. شیوۀ تهیۀ برنامه به گونه‌ای است که با روش‌ها و فنون گوناگون، بستر مشارکت سهم‌داران مختلف فراهم می‌گردد. اطلاع‌رسانی گسترده در سطح شهر، پرسش‌نامه‌ها و مصاحبه‌های شهروندی، جلسات گروه‌های کانونی با سهم‌داران و اقشار مختلف، نشست‌های همگانی و تریبون آزاد، همایش‌های بزرگ اجماع‌سازی، جلسات گفت‌وگو و بحث در سطح محلات، از جمله روش‌های مشارکتی در این برنامه هستند. عمدۀ این روش‌ها گفت‌وگو محور بوده و منجر به تسری «گفتمان توسعۀ شهری» می‌شوند.
4. مشاور برنامه‌ریز در رویکرد نوین، بیش از آن‌که در جایگاه متخصصِ فن‌سالار قرار گرفته و با نگاهی از بالا به پایین به جای شهروندان تصمیم گیرد، تسهیل‌گر مشارکت آن‌ها در فرآیند برنامه‌ریزی است. مشاور، زمینۀ تعامل و گفت‌وگوی سهم‌داران برای دستیابی به اهداف مشترک را فراهم کرده و آنان را در شناسایی بهترین مسیرها برای تحقق آن اهداف راهنمایی می‌نماید.